علی بن احمد ابن ابی جِید

شخصیت های مذهبی _ علی بن احمد ابن ابی جِید

در این بخش از شخصیت های مذهبی به زندگی علی بن احمد ابن ابی جِید می بردازیم:

علی بن احمد ابن ابی جِید یکی از محدثان بزرگ شیعه و عالمان حدیث اهل بیت (علیهم السلام) در سده چهارم هجری است.

نجاشی و شیخ طوسی از شاگردان او هستند. در بزرگی این راوی برجسته همین بس که نامش در سراسر کتاب‌های تهذیب، استبصار، فهرست و رجال شیخ طوسی دیده می‌شود.

علی بن احمد ابن ابی جِید ، یکی از ده ها محدّثی است که در نیمه اوّل از سده سوم، در شهر قم چشم به جهان گشود. کنیه اش را ابوالحسن نوشته اند. منسوب به خاندان اشعری بوده و قمی نامیده شده و مشهورترین لقبش ابن ابی جید است.

این محدّث بیشتر عمر با برکت خود را در سده چهارم هجری سپری کرده است؛ سده ای که می توان آن را سده شکوفایی استعدادهای بزرگ و روزگار بزرگ ترین مردان فقه و حدیث و رجال شیعی نامید.
لقب معروف این راوی گرانقدر شیعی، «ابن ابی جید» است که البته این لقب جدّ دوم ایشان به نام «طاهر» بوده و علی بن احمد نیز به همین لقب مشهور شده است.

و بدین گونه است که گاهی در ترجمه ها به این بزرگوار گفته می شود:

علی بن احمد بن محمد بن طاهر. اما چگونگی تلفظ و بیان این لقب آنچه معروف است: ابن ابی جید به کسر جیم و سکون یاء است که بدون تشدید خوانده می شود.

گویا وی تنها چهار استاد داشته است.

1 – محمد بن حسن بن ولید قمی

2 – علی بن احمد دلّال قمی

3 – احمد بن محمد بن یحیی

4 – ابوطالب ابناری.

علی بن احمد ابن ابی جِید که دل و جانش، سراسر اشتیاق به آموختن بیشتر بود، در حدود سال 380 ق از قم هجرت کرد و به شهر بغداد رفت.

در این شهر بود که نجاشی و شیخ طوسی به محضر پرفیض و برکت این استاد بزرگ حدیث شتافتند.

از اخباری که از این محدّث به دست ما رسیده، به ویژه آنچه در کتاب تهذیب طوسی از او نقل شده،

می توان دریافت که بیشتر روایات این بزرگوار مربوط به احکام و تکالیف مؤمنان، همانند نماز، روزه، حجّ، تجارت و طلاق و غیره  است؛

گرچه پاره ای از اخبار او به ولایت اهل بیت(ع) و نیز حضرت امام مهدی(ع) مربوط است.

مکان و زمان در گذشت  علی بن احمد ابن ابی جِید بزرگ به درستی معلوم نیست؛

ولی آنچه قطعی به نظر می رسد او تا سال 408 در قید حیات بوده است،

چون شاگرد برجسته اش شیخ طوسی در همین سال از خراسان به بغداد می رود و محضر استاد را درک می کند.